مدیریت لجستیک چیست و مدیر لجستیک چه وظایفی دارد؟

اگر بخواهیم خلاصه بگوییم، به مدیریت فرآیندهای مربوط به انتقال کالا (اعم از داخلی یا انتقال از خریدار به فروشنده) مدیریت لجستیک گفته می‌شود و مدیر لجستیک، کار کنترل و نظارت بر پیچیدگی‌های موجود در این فرایند را انجام می‌دهد، اما در این مقاله، می‌کوشیم تا این مفهوم را واضح‌تر بیان کنیم و با ویژگی‌های آن آشنا شویم.
شاید بگویید «لجستیک که چیزی نیست جز فرایند حرکت کالا از یک نقطه به نقطه دیگر!» اما موضوع به این سادگی‌ها نیست؛ شما باید بدانید که چگونه با لجستیک کسب‌و‌کار خود را مدیریت کنید تا بتوانید از مزایای یک مدیریت لجستیک کارآمد بهره‌مند شوید. برای درک مفهوم لجستیک می‌توانید مقاله لجستیک را در مجله پی‌بار مطالعه کنید.

مفهوم مدیریت لجستیک

مدیریت لجستیک به بهینه‌سازی تمام فرایند حمل‌و‌نقل کالا، سفارش‌ها و پرداخت‌ها گفته می‌شود تا کسب‌و‌کارها بتوانند تمام نیازهای مشتری را به‌صورت مقرون‌به‌صرفه و در بهترین زمان ممکن برطرف کنند.

10 مزیت راه‌اندازی مدیریت لجستیک در کسب‌وکار

1.  ارائه افق دید سرتاسری از کسب‌وکار
2. کاهش هزینه‌های عملیاتی
3. بهبود تجربه مشتری
4. مدیریت انبار و مدیریت موجودی
5. پیش‌بینی تقاضا
6. گسترش پشتیبانی
7. نگهداری و تعمیرات پیشگویانه
8. برنامه‌ریزی هوشمند مسیر
9. افزایش سودآوری
10. مدیریت ریسک

اجزای کلیدی مدیریت لجستیک

مدیریت یک فرایند است و مدیریت لجستیک نیز فرایندی است که از بخش‌های مشخصی تشکیل شده است.

1. برنامه‌ریزی براساس اطلاعات درست

همه‌چیز از برنامه‌ریزی شروع می‌شود. در تمام مراحل انبارداری و جابه‌جایی کالا باید یک برنامه دقیق و منسجم وجود داشته باشد؛ برنامه‌ای برای عرضه کافی و مناسب کالا، محافظت از محصول یا مواد اولیه تولیدی و ذخیره سازی مناسب در انبار.

2. بسته‌بندی مناسب

براساس شیوه نگهداری و حمل‌ونقل مورد استفاده، باید بسته‌بندی مناسب همان شیوه صورت گیرد تا ذخیره و حمل دچار مشکل نشود.

3. مدیریت موجودی کالا

این مرحله بیشترین اطلاعات را برای مدیریت لجستیک تولید می‌کند و با آگاهی از میزان موجودی کالا، محل ذخیره مناسب و میزان سفارشات، ایجاد تعادل میان عرضه و تقاضا ممکن می‌شود و نتیجه آن رضایت مشتری و در نهایت حفظ مشتری خواهد بود.

4. مدیریت حمل‌ونقل

حمل‌ونقل به عنوان یکی از مهم‌ترین مراحل مدیریت لجستیک در تمام مراحل از خرید مواد اولیه گرفته تا تولید و ذخیره و تحویل به مشتری حضور پررنگی دارد و نتیجه مدیریت صحیح حمل‌ونقل، تحویل به‌موقع، رضایت مشتری و كاهش هزینه‌هاست.

5. مدیریت اطلاعات

پایه و اساس هر فرایند موفقی اطلاعات است و تصمیم‌گیری‌های اصولی در یك كسب‌وكار، تنها با جریان صحیح اطلاعات میسر می‌شود. امروزه با بهره‌گیری از فناوری اطلاعات، فرایند مدیریت لجستیک نیز بهینه و متحول شده است.

مراحل عملیاتی مدیریت لجستیک

7 مرحله مهم عملیاتی مدیریت لجستیک وجود دارد که در ادامه هرکدام را نام می‌بریم و در مورد آن‌ها توضیح خواهیم داد.

مرحله اول: تامین مواد اولیه

مدیریت لجستیک در این مرحله شامل اقداماتی چون محاسبه هزینه‌ها، مدیریت هزینه‌های تامین مواد اولیه مانند خدمات ارزش افزوده و سربار، مدیریت افزایش هزینه حمل‌ونقل به دلیل بعد مسافت یا ارسال بار به مناطق خاص و هزینه‌های انبار است.

مرحله دوم: حمل‌و‌نقل

هر کسب‌وکاری به‌تناسب نوع کالای خود، ابتدا مناسب‌ترین شیوه حمل را براساس هزینه، فاصله و سرعت برمی‌گزیند. هر یک از شیوه‌های حمل اعم از هوایی، دریایی یا زمینی و مهم‌تر از آن، داخلی یا بین‌المللی، قوانین و تعرفه‌های خاص خود را دارد که مدیریت لجستیک بدون رعایت آنها امکان‌پذیر نخواهد بود.
شاید تعریف حمل‌ونقل، جابه‌جایی از نقطه A به نقطه B باشد اما فرایند حمل‌ونقل در هر مرحله از لحظه بارگیری در مبدا و صدور بارنامه، تا ورود به انبار و توزین و محاسبه کسری بار و تخلیه و تسویه‌حساب با راننده، با پیچیدگی‌های بسیاری همراه است که با استفاده از سامانه‌های مدیریت حمل‌ونقل، این پیچیدگی‌ها به حداقل می‌رسد. سامانه مدیریت حمل‌ونقل هوشمند پی‌بار در این زمینه خدمات مناسب کسب‌وکارهای گوناگون را ارائه می‌دهد که برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید روی لینک زیر کلیک کنید.

مشاهده امکانات سامانه پی‌بار

مرحله سوم: تحقق و تحویل سفارش

قاعدتا معامله زمانی انجام می‌شود که کالای مورد نظر مشتری، در انبار موجود باشد، انتخاب و بسته‌بندی شود تا بعد از برچسب‌گذاری برای مشتری ارسال گردد.

مرحله چهارم: انبارداری

مدیریت لجستیک باید برنامه‌ مشخصی برای ذخیره‌سازی کوتاه مدت و بلند مدت کالا داشته باشد. مواردی مانند حصول اطمینان از کافی بودن فضای انبار یا الزامات خاصی مانند سردخانه، تاسیسات اسکله و فراهم بودن تجهیزات حمل‌ونقل مانند خطوط ریلی یا زمینی و دریایی نیز برای انبارداری موفق لازم است. حتی ترتیب و چیدمان کالا در انبار نیز در مدیریت لجستیک مطرح است؛ چون از جابه‌جایی‌های غیرضروری و هزینه‌های اضافه جلوگیری می‌کند.

مرحله پنجم: پیش‌بینی تقاضا

مدیریت لجستیک به کسب‌وکار اجازه نمی‌دهد که فروش کالای پر تقاضا را متوقف کند یا روی کالای کم تقاضا و با فروش ضعیف، سرمایه‌گذاری کند. این امر مستلزم آگاهی از تقاضاست و پیش‌بینی موجود بودن اقلام پرتقاضا یا حذف کالاهای کم تقاضا.

مرحله ششم: مدیریت موجودی

در این مرحله مدیریت لجستیک از تکنیک‌های مدیریت موجودی برای افزایش سودآوری و تقاضا استفاده می‌کند. تکنیک‌هایی چون:

• بالا نگه‌داشتن موجودی کالاها در زمان افزایش تقاضا در محصولات فصلی یا روزمره
• برنامه‌ریزی برای دفعات جایگزینی و تامین کالا با توجه به سرعت کاهش موجودی
• اعمال تخفیف یا سایر مشوق ها، با تعیین زمان‌های مناسب، برای سرمایه‌گذاری مجدد در کالاهای با تقاضای بیشتر
• انتقال محصولاتی که در یک فروشگاه یا منطقه فروش ضعیفی دارند، به مناطق دیگر و پیشگیری از زیان از طریق قیمت‌های رقابتی یا تخفیف

مرحله هفتم: مدیریت زنجیره تامین

مدیریت لجستیک حلقه اساسی در مدیریت زنجیره تأمین است؛ چون بدون آن، حرکت کالا از تأمین‌کننده به تولید‌کننده و سپس فروشنده یا توزیع‌کننده و مصرف‌کننده متوقف می‌شود. درواقع سوء مدیریت لجستیک، مدیریت زنجیره تأمین را متوقف می‌کند. مواد اولیه‌ای را تصور کنید که آماده انتقال به کارخانه جهت تولید است و به دلیل ازهم‌گسیختگی لجستیک و محدودیت‌های حمل‌ونقل قادر به انتقال به خط تولید نباشد. نتیجه خالی ماندن خط تولید است و نارضایتی مشتریان را در پی خواهد داشت.

مدیر لجستیک

تمام فرایند‌های مدیریت لجستیک، تحت نظارت و با مسئولیت مدیر لجستیک انجام می‌گیرد و همین تعریف یک سطری، اهمیت و حساسیت این شغل را به‌‌خوبی نشان می‌دهد. مدیر لجستیک کسی است که بر اجرای درست فرایند تأمین کالا، توزیع کالا، حمل‌و‌نقل کالا و روش درست ذخیره و انبارداری کالاها نظارت می‌کند. در حقیقت مدیر لجستیک مهم‌ترین نقش را در لجستیک و زنجیره تأمین یک سازمان به عهده می‌گیرد.

وظایف مدیر لجستیک

وظایف مدیر لجستیک در 4 بخش کلی قابل دسته‌بندی است:
اما برای آشنایی با فعالیت‌هایی که یک مدیر لجستیک در سازمان انجام می‌دهد، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مدیریت موجودی دقیق انبارها
• برقراری ارتباط تجاری با مشتریان از یک سو و تأمین‌کنندگان از سوی دیگر
• مدیریت و نظارت بر محموله‌های ورودی و خروجی مجموعه
• هدایت و تسریع جریان مواد اولیه و محصولات
• همکاری و تعامل نزدیک با سایر بخش‌های سازمان برای بهینه‌سازی امور
• مدیریت بودجه و نظارت بر آن
• انتخاب اپراتور مناسب برای حمل‌ونقل
• پاسخگویی و حل‌وفصل شکایات و مشکلات مصرف‌کنندگان
• مطالعه و پیگیری اخبار مرتبط با شرکت‌های حمل‌ونقل، نرخ‌ها، مسیرها و تغییرات هریک

مهارت‌های مدیر لجستیک

نگاهی به وظایف مدیر لجستیک نشان می‌دهد که این فرد، علاوه بر تسلط بر اصول مدیریت، نیاز به مهارت‌های فردی ویژه‌ای دارد که او را از سایرین متمایز می‌سازد:

1. برنامه‌ریزی و آینده‌نگری
2. سازگاری
3. ایجاد آرامش در زنجیره تأمین
4. حل مسئله
5. صداقت
6. مدیریت زمان
7. مدیریت بودجه
8. مدیریت استرس
9. مهارت برقراری ارتباط کلامی و نوشتاری

اهمیت مدیر لجستیک در یک سازمان

هدف هر سازمانی در هر ابعادی و با هر ماموریتی، به‌طور حتم موفقیت است و فرمول موفقیت در کسب‌وکار نیز مشخص است. تنها نحوه‌ اجرای این فرمول از سازمانی به سازمان دیگر متفاوت است. در صورتی که مدیریت لجستیک به خوبی و توسط یک مدیر لجستیک متخصص انجام شود، دستاوردهای زیر را به همراه خواهد داشت که همگی از مصادیق موفقیت یک سازمان هستند:

• افزایش کارایی از طریق شناسایی خطاها پیش از انتقال کالا و کاهش برگشتی
• زمان پاسخگویی سریع‌تر با ایجاد روابط با مشتریان
• افزایش رضایت مشتری از طریق کیفیت محصول و پاسخگویی سریع
• افزایش درآمد با انتخاب شیوه حمل‌ونقل بهینه

نتیجه گیری

با یک مرور کلی، مقاله مدیریت لجستیک را به پایان میرسانیم:

• مدیریت لجستیک به معنای برنامه‌ریزی، اجرا و نظارت بر جریان کالا از نقطه مبدا تا مقصد مصرف با هدف تامین نیازهای مشتری به صورت بهینه و مقرون به صرفه است.
• مدیر لجستیک نقشی کلیدی در این فرآیند ایفا می‌کند و وظایف متعددی از جمله برنامه‌ریزی زنجیره تامین، مدیریت موجودی، حمل و نقل، انبارداری، انتخاب اپراتورهای حمل و نقل، مدیریت بودجه و ... را بر عهده دارد.
• مهارت‌های کلیدی مورد نیاز یک مدیر لجستیک شامل برنامه‌ریزی، حل مسئله، مدیریت زمان، ارتباطات، صداقت و ... است.
• مدیریت لجستیک کارآمد می‌تواند منجر به افزایش کارایی، کاهش هزینه‌ها، افزایش رضایت مشتری و در نهایت افزایش سودآوری سازمان شود.
• لجستیک شامل تمام فعالیت‌های مرتبط با جابه‌جایی و ذخیره‌سازی کالا می‌شود.
• مدیر لجستیک مسئول برنامه‌ریزی، اجرا و نظارت بر فرایندهای لجستیک است.
• مدیریت لجستیک کارآمد برای موفقیت هر سازمانی ضروری است.