بررسی نقش لجستیک صادرات در تجارت جهانی

در اهمیت صادرات همین بس که با افزایش میزان تقاضا و ایجاد بازارهای جدید، تولید را افزایش می‌دهد و درنهایت با رشد ارزآوری، موجب رشد کشور و افزایش رفاه می‌شود. ناگفته پیداست که اهمیت لجستیک صادرات نیز باتوجه به پررنگ و حیاتی آن در این زمینه، از خود صادرات کمتر نیست؛ زیرا تنها لجستیک صادرات موثر و کارآمد است که می‌تواند ضامن تحویل به‌موقع و باکیفیت کالای مورد نظر در سطح بین‌المللی باشد. در این مقاله، به بررسی تأثیر لجستیک بر صادرات و عوامل موثر بر بهبود عملکرد آن می‌پردازیم.

لجستیک صادرات چیست؟

همانگونه که در مقاله لجستیک و مدیریت لجستیک گفتیم، لجستیک تمام فرایندهای مربوط به تدارک، نگهداری و جابجایی کالاها را دربرمی‌گیرد و وقتی پای تجارت بین‌المللی در میان باشد از اصطلاح لجستیک صادرات استفاده می‌شود که به‌معنای بهینه‌سازی فرایندهای لجستیک برای برقراری زنجیره تامین بین‌المللی و افزایش کارامدی صادرات است. امروزه لجستیک نقشی کلیدی در تحقق رشد اقتصادی کشورها ایفا می‌کند و در یک کلام می‌توان گفت پایه و اساس تجارت داخلی و خارجی را تشکیل می‌دهد؛ بنابراین برخورداری از خدمات و فعالیت‌های لجستیکی کارآمد در صادرات، به میزان قابل‌توجهی موجب کاهش هزینه و افزایش سرعت تحویل کالا به مشتری و درنهایت گسترش بازار محصولات تولیدکنندگان در سطح ملی و بین‌المللی می‌شود.

رابطه لجستیک و موفقیت صادرات

به‌کارگیری لجستیک صادرات شرکت‌ها را قادر می‌سازد در بازارهای جهانی رقابت کنند و رشد و توسعه صادرات و همچنین واردات خود را آسان‌تر کنند. می‌توان گفت بهره‌گیری از خدمات لجستیک صادرات، ضامن موفقیت در صادرات است. بخشی از فواید لجستیک کارآمد عبارت است از:

• کاهش زمان تحویل کالا
• افزایش کیفیت خدمات
• ایجاد هماهنگی میان قطب‌های اقتصادی
• افزایش توان رقابت‌پذیری صنایع محلی
• افزایش رفاه مصرف‌کننده و تولیدکننده
• شکوفایی اقتصادی و ایجاد منابع درآمدی
• افزایش اشتغال در کشور
  هرکدام از این فواید به‌تنهایی کافیست تا کشورهایی که موقعیت جغرافیایی مناسبی دارند بهبود وضعیت لجستیک صادرات را به عنوان یکی از اهداف مهم توسعه اقتصادی خود درنظر بگیرند و برای ماندگاری در عرصه رقابت، در راستای بهبود عملکرد لجستیک اقدامات جدی انجام دهند. از مهم‌ترین اقدامات دراین راستا می‌توان به استفاده از شیوه حمل‌ونقل چندوجهی و برون‌سپاری خدمات لجستیکی به ارائه‌کنندگان خدمات لجستیکی به‌ویژه 3PL ها اشاره کرد.

عوامل موثر بر عملکرد صادراتی کشور

بر اساس تحقیقی که در سال 1400 در زمینه عوامل لجستیک موثر بر عملکرد صادراتی انجام شد (نشریه اندیشه آماد، سال 1400، دوره 20، شماره 76، 117-144) تجزیه وتحلیل داده‌های به‌دست آمده با استفاده از نرم‌افزار آماری نشان می‌دهد که موارد زیر بر عملکرد صادراتی کشور تاثیر بسزایی دارد:

• خدمات نوین اینترنتی و نرم‌افزاری
• زیرساخت‌های صادراتی و سخت‌افزاری
• تجهیزات بارگیری بندری
• تربیت متخصصین لجستیک
• سامانه‌های ایمنی در لجستیک
• لجستیک زنجیره سبز و ترابری

بهبود عملکرد لجستیک کشور

با توجه به موانع و مشکلات پیش‌روی حوزه لجستیک صادرات، اقدامات زیر می‌تواند تأثیر عمده‌ای بر بهبود عملکرد لجستیکی کشور داشته باشد:

• تدوین نقشه راه جامع لجستیک
• ایجاد و به‌کارگیری حمل‌ونقل چندوجهی
• حمایت از ایجاد شرکت‌های لجستیکی طرف سوم (3PL)
• مشارکت بخش خصوصی در توسعه لجستیک
• ساماندهی زنجیره‌های تأمین کالا در کشور
• ایجاد و توسعه مراکز لجستیکی
• ارتقای زیرساخت‌های فیزیکی
• وجود یک نهاد متولی مشخص و واحد برای سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی در حوزه لجستیک

نقش فناوری در بهبود لجستیک در تجارت جهانی

امروزه فناوری‌های زیادی می‌توانند در بهبود عملکرد و کارایی فرایندهای لجستیک صادرات موثر باشند؛ مانند:

• سیستم‌های مدیریت انبار و اطلاعات
• استفاده از بارکدگذاری و RFID در عملیات لجستیک
• اینترنت اشیاء (IOT)
• نرم افزارهای مدیریت زنجیره تامین (SCM)
• تحلیل داده‌ها و هوش مصنوعی
• رباتیک و خودروهای هوشمند در عملیات لجستیکی
• پلتفرم‌های تجارت الکترونیکی و بازاریابی دیجیتال